Rola psychologa w procesie akceptacji
Ile potrzeba czasu, żeby psychicznie zaakceptować brak kończyny? Nauczyć się bez niej funkcjonować? Odnaleźć się w nowej sytuacji? Żaden specjalista tego nie oszacuje.
U każdego pacjenta proces ten przebiega indywidualnie.
Na pewno dużą rolę odgrywa w tej trudnej sytuacji profesjonalnapomoc psychologa, wsparcie bliskich oraz poznawanie innych osób po amputacji, które najlepiej zrozumieją, co czuje pacjent, a także podzielą się
swoimi doświadczeniami i wskazówkami. Nie każdy człowiek po amputacji wymaga opieki psychologicznej, ale jest ona na pewno zalecana, szczególnie w przypadkach, w których pacjent sam przyczynił się do swojego stanu (np. poprzez lekkomyślne zachowanie) lub doznał obrażeń ciała w wyniku czyjegoś celowego działania. Pacjentowi towarzyszy wówczas wielkie obciążenie psychiczne, poczucie winy i krzywdy.
Takie emocje można przepracować terapeutycznie, wtedy łatwiej osobie po amputacji zaakceptować jej obecną sytuację. Jest to niezwykle ważne, ponieważ wizerunek ciała wpływa na samoocenę. Psycholog powinien wkroczyć w życie pacjenta jak najwcześniej. W przypadku amputacji zaplanowanej wskazane jest rozpoczęcie terapii jeszcze
przed operacją, żeby przygotować pacjenta do czekającej go poważnej zmiany w życiu i złagodzić szok pooperacyjny. W niektórych szpitalach pracują psychologowie lub specjalnie przeszkolone osoby, których zadaniem jest pomóc pacjentowi uporać się z problemami natury psychicznej. Ważne, żeby po wyjściu do domu i powrocie do codzienności pacjent kontynuował wizyty u psychologa.
Wszystko jest procesem…
Smutek, stres czy gniew są naturalną reakcją po tak silnym przeżyciu, jakim jest amputacja kończyny. Psycholog podczas terapii pomaga choremu krok po kroku podnieść swoją samoocenę, odnaleźć własną tożsamość, ponownie
uwierzyć w siebie i swoje możliwości, a także nadać nowe znaczenie i sens życiu. Psychologowie dzielą proces od amputacji do pogodzenia się z nową sytuacją na kilka etapów:
– faza szoku związana z mechanizmem zaprzeczenia, pacjent po amputacji nie przyjmuje do wiadomości tego, co się stało;
– faza oczekiwania poprawy stanu zdrowia;
– faza lamentu, w której wydaje się, że wszystko stracone, że nic nie
ma sensu;
– faza obronna prawidłowa, w której pacjent zaczyna stawiać nowe cele i realizować nowe zadania, na tym etapie zmienia się myślenie na bardziej sprawcze: „idę do przodu, amputacja nie przeszkodzi mi żyć normalnie”;
– faza akceptacji i przystosowania.
Odnaleźć siebie na nowo
Poszczególne fazy procesu akceptacji zmiany mogą przebiegać szybciej lub wolniej i mieć różne nasilenie.
To, jak pacjent będzie sobie radzić, zależy od wielu czynników, między innymi jego kondycji psychicznej
i reakcji najbliższych. Psycholog pomoże pacjentowi przejść przez cały proces jak najmniej boleśnie – aż do ostatniego etapu procesu, czyli fazy akceptacji i nadziei. Psycholog powinien także poradzić bliskim, jak mają wspierać osobę po amputacji. W pierwszym kontakcie z psychologiem istotna jest psychoedukacja, czyli uświadamianie pacjentowi tego, co się z nim dzieje, dlaczego pojawiają się przykre myśli – albo przeciwnie – dlaczego nie pojawiają się wcale. Dlaczego bez przerwy płacze, obwinia za swoją sytuację bliskich. Dlaczego staje się agresywny w stosunku do ludzi, na których najbardziej mu zależy, albo staje się obojętny na to, co wydarzy się w jego życiu dalej. Psychoedukacja zamienia winę na odpowiedzialność, bezradność na proaktywną troskę,
a zaprzeczanie na świadomość.To od siły fizycznej i psychicznej pacjenta zależy najwięcej. Jeśli pacjent jest zdeterminowany, to pokona wszystkie przeciwności, da sobie radę i wróci do aktywnego życia. Amputacja kończyny nie jest jednoznaczna z pożegnaniem się z tym, co do tej pory sprawiało pacjentowi radość. Ważne, żeby mu to uświadomić i pomóc przejść ten trudny okres w życiu.
